Ingrid Jansen van Stimuland: Platteland hoeft niet te boeten voor Randstad

Stichting Stimuland pleit daarom om de herziening van het gemeentefonds tot nader order uit te stellen en andere afwegingen te betrekken bij de herijking, zoals de specifieke uitgaven die gerelateerd zijn aan de opgaven op het platteland.

De plattelandsgemeenten staan op dit moment al financieel onder druk omdat de rekenmodellen die ten grondslag liggen aan de uitgaven van het gemeentefonds gebaseerd zijn op inwoneraantallen. Plattelandsgemeenten hebben van nature minder inwoners dan de (grote) steden, maar hebben wel een groot oppervlakte aan land en water met daar bijbehorende uitdagingen. En deze uitdagingen worden elk jaar groter.

Stichting Stimuland roept het ministerie van BZK op om niet in dezelfde valkuil te stappen als eerder zoals bij het groot onderhoud aan het verdeelstelsel in 2015, 2016 en 2017 waarbij de klassieke tegenstelling tussen stad en platteland duidelijk zichtbaar werd.

Achtergrond
De opdracht in het Regeerakkoord Rutte-III om als overheden gezamenlijke maatschappelijke opgaven aan te pakken, zou een aanleiding moeten zijn om juist deze valkuil te voorkomen. Gemeenten hebben de afgelopen jaren veel meer taken erbij gekregen. Om gemeenten optimaal te faciliteren is het van belang dat de financiële verhoudingen aansluiten bij het veranderende takenpakket.

De grote afhankelijkheid van gemeenten van het gemeentefonds vraagt om een verdeling die goed aansluit bij de kosten die gemeenten maken. De vraag of er in de verdeling van het gemeentefonds andere afwegingen moeten worden gemaakt dan voorheen, heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onderzoek laten doen om te komen tot een herijkte verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds.

Stimuland is zich rot geschrokken
Inmiddels worden al de eerste voorlopige conclusies getrokken van deze onderzoeken. Het zijn met name de grote steden die gaan profiteren van de voorziene herijking van het gemeentefonds. Kort en goed gezegd komt het erop neer dat geld van klein naar groot, van oost naar west en van het platteland naar de steden gaat. Stichting Stimuland is zich als plattelandsontwikkelaar rot geschrokken van de uitkomsten.

Deze verschuiving is een mix van factoren. Zo houden de nieuwe verdeelmaatstaven meer rekening met specifiek stedelijke uitgaven, zoals minderheden met een niet-westerse achtergrond en oppervlakte aan bebouwing. Aan de andere kant wordt minder gewicht toegekend aan oppervlakte land en binnenwater. Stichting Stimuland vindt dit een zorgelijke ontwikkeling zeker met het oog op transities op het gebied van klimaat, energie, circulariteit, landbouw en biodiversiteit die met name hun beslag zullen krijgen op het platteland èn de regio.

Kortom het platteland staat voor enorme opgaven de komende jaren en de verdeelsleutel op basis van het aantal inwoners is een verouderd model. Stichting Stimuland hoopt van harte dat minister Knops het voortouw neemt en de uitdagingen van het platteland serieus neemt.

Ingrid Jansen is directeur van de non-profit organisatie Stimuland in Overijssel. De stichting zet zich in om de leefbaarheid op het platteland te bevorderen.