Criminelen azen op invloed in gemeenteraden

Criminelen gebruiken de komende gemeenteraadsverkiezingen in maart om invloed te krijgen op het bestuur. Die waarschuwing gaf prof. Emile Kolthoff (lector Ondermijning) mee aan deelnemers van de themabijeenkomst over Integriteit en Ondermijning. De provincie Overijssel organiseerde die voor bestuurders, ambtenaren en politici. ‘Als ik zie hoe de selectie van kandidaat-raadsleden in Overijssel gaat, word ik daar niet echt vrolijk van’. Daarmee doelde hij op de resultaten van het onderzoek dat bureau Berenschot deed. Lang niet alle partijen besteden aandacht aan integriteit bij het werven en screenen van hun kandidaten.

Een gemeentebestuur dat dolblij is dat er eindelijk een projectontwikkelaar is voor een lang braakliggend terrein en daarom wat minder kritisch kijkt naar de connecties van die persoon. Een raadslid dat voor familie voorinformatie probeert te krijgen hoe het met een horecaplan staat. Een wijkagent die wegkijkt. Een ambtenaar die wordt bedreigd als hij niet meewerkt bij bijvoorbeeld het verstrekken van een vergunning; de onderwereld zoekt naar wegen om een vinger in de pap te krijgen in de bovenwereld. En hoe succesvoller criminaliteit wordt aangepakt, hoe gewiekster ze moeten zijn. Bijvoorbeeld door bij de komende verkiezingen iemand als raadslid naar voren te schuiven die chantabel is of in het krijt staat bij iemand. ‘Criminelen worden steeds creatiever. Hoe harder ze worden gepakt, hoe harder ze zich verweren. Er is geen gemeente in Overijssel waar deze dilemma’s niet spelen’, waarschuwde Kolthoff.
Naïef
Volgens het rapport van Berenschot is in de huidige bestuursperiode in bijna een derde van de Overijsselse gemeenten (7) intern of extern onderzoek gedaan naar vermeende schending van integriteit van een politieke ambtsdrager. Volgens loco-commissaris van de Koning Eddy van Hijum zou het naïef zijn te denken dat hier geen zaken zouden plaatshebben als dumpen van drugsafval en hennepteelt. Nu het platteland hier vaker last van krijgt is het ook redelijk dat er meer politiecapaciteit wordt toebedeeld. ‘Maar we moeten als overheden ook naar onszelf kijken. Zijn we alert genoeg als we een vergunning verlenen? Zijn we scherp genoeg als we nieuwe raadsleden screenen? De overheid moet zelf ook weerbaarder worden’.
Het onderwerp komt hoger op de agenda, en volgens oud-burgemeester Peter Noordanus van Tilburg geen dag te vroeg. Hij hield zich in een Taskforce bezig met het bestrijden van ondermijning (het ontwrichten van maatschappelijke structuren) door criminelen in Brabant en realiseerde zich dat door de hardere aanpak daar, het probleem nu in andere provincies nijpender wordt. ‘Het waterbed-effect. Als je hier drukt, komt het daar omhoog. Bijvoorbeeld in Gelderland en Overijssel. Dat verplicht jullie om met de situatie hier aan de slag te gaan’, hield hij de ambtenaren, burgemeesters en raadsleden voor.
Narcostaat
Er voor zorgen dat bestuurders onkreukbaar zijn is maar een deel van de oplossing. Noordanus benadrukte het belang van samenwerking met allerlei maatschappelijke partijen. Bijvoorbeeld met boeren die het water aan de lippen staat en die daarom in de verleiding komen hun leegstaande schuren voor grof geld te verhuren aan criminelen voor wiet-plantages. Of autoverhuurders die zich voor transport cash laten betalen. Ook recreatieondernemers worden erbij betrokken, om te voorkomen dat zij een noodlijdend park laten afglijden naar een plek voor ‘stakkers en rakkers’. Middelbare scholen zijn zich soms niet bewust dat onder hun ogen scholieren met flinke beloningen worden geronseld als koerier of hennepknipper. En de burger moet ervan overtuigd raken dat een plantage in een buurhuis levensgevaarlijk is, en zeker niet stoer. De Brabander noemde Nederland een narcostaat: één van de grootste producenten van cannabis en synthetische drugs en in de top 3 waar het om de digitale verkoop van drugs gaat. ‘We hebben het hier niet over een Koos Koets (de blowende hippie van Koot & Bie) maar over een goed georganiseerde bedrijfstak . De overheid moet echt smarter worden’.
Onkreukbaar
Burgemeester Eddy Bilder van Zwartewaterland ziet het in zijn gemeente nog zo’n vaart niet lopen. ‘We hebben een fijnmazige gemeenschap, vreemd gedrag valt snel op. Maar hier leer je wel signalen te herkennen die je misschien anders niet zouden opvallen. Je moet je kop ook niet in het zand steken en denken: dat gebeurt ons niet’’. In verschillende workshops bogen de deelnemers zich over allerlei manieren waarop de onderwereld probeert binnen te dringen in de bovenwereld. Met de komende gemeenteraadsverkiezing als actueel onderwerp. ‘Hoe onkreukbaar zijn raadsleden en bestuurders, dat is natuurlijk een belangrijk thema. Dat moeten we serieus nemen. We kunnen ook van elkaar leren op dit soort bijeenkomsten’, vond burgemeester Martijn Dadema van Raalte.